La Madeleine door Raffaëlli

Bijna alle bladeren zijn van de bomen en wat nog moet vallen is bruingeel verkleurd. Het seizoen van regen, wind, koude en vroeg invallende duisternis is begonnen. La Madeleine domineert vanuit de achtergrond, verscholen achter rijen bomen, het beeld. In het centrum van de prent rijdt de paardenomnibus het plein op.
Er zijn veel voetgangers. Zijn het verkeersdeelnemers, flaneurs, wandelaars? Of zijn het gelovigen op weg naar een dienst in de Madeleine, de neoclassicistische tempel die na 50 jaar bouwen en diverse bestemmingswijzigingen in 1842 als kerk in gebruik is genomen. Blikvanger zijn de drie personen in kleur op de voorgrond, een kind, haar moeder en iets verderop een vrouw.

Jean-François Raffaëlli maakte de kleurenets La Place de la Madeleine in 1898. De bomen langs de Madeleine en de kolommen van deze klassistische kerk zijn met de voor Raffaëlli kenmerkende korte, grillige lijnen geëtst.

Raffaëlli is geboren in 1850 in de Parijse wijk St. Eustache. In zijn jeugd was hij in muziek en theater geïnteresseerd, maar vanaf 1870 richtte hij zich op de beeldende kunst – schilderen, graveren en beeldhouwen- in een eigen stijl

pariser_vorstadtlandschaft_fau

In 1880 en 1881 nam hij op aandringen van Edgar Degas deel aan tentoonstellingen van de impressionisten, hoewel zijn werk zich duidelijk van deze stroming onderscheidt. Zijn thema’s en karakters ontleende hij aan de Parijse faubourgs, de buitenwijken waar hij zelf was gaan wonen. Te zien zijn absinthdrinkers, keuterboertjes, zwervers, kruideniers, arbeiders in kleine fabriekjes en bovenal de voddenman.
Voddenmannen waren de eersten die de Zone in bezit namen, het niemandsland van stortplaatsen en grasland rond de buitenwijken van Parijs die met hun fabrieken en rokende schoorstenen uit de verte zichtbaar waren. Het werd afgesloten met een onder koning Louis Philippe tussen 1840 en 1844 aangelegde verdedigingswal waar nu de Periferique ligt.

In de Zone werden voddenmannen niet door de politie lastig gevallen en konden ze hun handel gemakkelijk uitstallen. Langzaam ontstonden in dit gebied ook sloppenwijken. Het was militair terrein waar niet gebouwd mocht worden en bood toevlucht aan Parijzenaars die zich geen woonplaats in het door Haussmann verbouwde centrum meer konden veroorloven. Van Gogh schilderde in 1887 ook een gezicht op dit niemansland aan de rand van Parijs. We zien er een paar mensen op een kruispunt van wegen. In het midden staat een lantaarnpaal die in het uitgestrekte veld meer weg heeft van een vuurtoren dan een verlichting van de weg.

In 1884 wijdde de kunstcriticus Albert Wolf een beschouwing aan het werk van Raffaëlli met de title Le peintre des miserables.

M. Raffaëlli ne se contente pas de peindre les humbles et les déclassés de Paris à la surface ; il entre dans leur âme ; c’est l’homme qui voit juste sans se contenter de rendre seulement ce qu’il voit ; il réfléchit et il pense ; le plus souvent ses ouvrage sont, puisque le mot est à la mode, de véritables documents humains, fouillés jusque dans les entrailles du modèle ..”

Raffaëlli wilde meer dan alleen maar weergeven wat hij zag, meer dan de buitenkant, meer dan louter feiten, de naakte waarheid. Het realisme miste wat Raffaëlli het karakter van zijn thema noemt, dat wat het maakt tot wat het is.

J’ai donc lancé le mot caractérisme, qui voudrait signifier art basé sur l’observation des caractères; j’ai opposé ce mot à réalisme, art basé sur la vérité prise à tenant.

Kunst en wetenschap zijn volgens Raffaëlli op hetzelfde uit, maar drukken het op een verschillende wijze uit:

Les sciences cherchent à expliquer scientifiquement les caractères, il nous faut, nous, les expliquer esthétiquement.

De Franse Revolutie heeft definitief gebroken met het verleden en heeft de stoot gegeven aan de vorming van het moderne leven gecentreerd rond de individuele mens.

Messieurs, la Révolution a définitivement créé des hommes. J’entends qu’en brisant des pouvoirs absolus, des idées religieuses, des corporations, des privilèges, elle a construit des individus, séparés entre eux.

Maar de Industriële Revolutie heeft ook haar stempel gedrukt op de moderne tijd, haar in een versnelling gebracht met spoorwegen, stoomschepen, posterijen, telegrafie en dagbladen. Het gevolg is een koortsachtige activiteit en een nieuwe ziekte: la grande nevrose.

Voici donc, chez nos contemporains, par ces révolutions diverses, un état mental nouveau. —D’un côté une vie matérielle énormément active; de l’autre une vie intellectuelle, également très activée.
Ce mouvement constant de notre corps et de notre esprit a amené de l’exaspération , du paroxysme, et tout ce qu’entraîne cet état : la lassitude générale, l’affaissement moral, la désespérance, l’inquiétude. — Et c’est alors que les sujets tristes s’imposent aux artistes et aux poètes comme devant mieux exprimer leur souffrance intime.

Een kunstenaar die in deze geest werkt zal worden herkent als een schilder of dichter die zijn eigen tijd heeft doorgrond en begrepen.cela seul qui est fait sincèrement dans cet esprit restera de notre temps, parce que cela seul est à l’image morale de notre temps.

cela seul qui est fait sincèrement dans cet esprit restera de notre temps, parce que cela seul est à l’image morale de notre temps.

Overzicht van werk Raffaëlli.